Şema Terapi

Şema Terapi Modeli
Şema Terapi Modeli klasik bilişsel-davranışçı terapi yaklaşımının yardım etmekte zorlandığı kronik ve kişilikle ilgili sorunlara sahip hastaları tedavi etme amacıyla Young ve arkadaşları tarafından geliştirilen ve birçok farklı terapötik yaklaşımı özünde barındıran sistematik bir terapi modelidir .
Temelini bilişsel-davranışçı kuramdan alan şema terapi modeli, psikolojik sorunların çocukluk ve ergenlik dönemi kökenlerine, duygusal tekniklere, terapist hasta ilişkisine ve uyumsuz başetme tekniklerine daha fazla odaklanmasıyla genel anlamda bilişsel davranışçı terapi yaklaşımının genişletilmiş hâlidir ancak bilişsel-davranışçı kuramın dışında nesne ilişkileri geleneği, Gestalt terapisi, yapısalcılık, bağlanma modeli ve psikanaliz gibi farklı yaklaşımlardan da beslenen bütünleyici bir terapi modelidir.
Şema terapide bilişsel, duygusal, kişilerarası stratejiler birleştirilerek çocukluk dönemindeki çekirdek duygusal ihtiyaçların karşılanmamasından kaynaklanan ve erken dönemlerden bireyin güncel yaşamına uzanan erken dönem uyumsuz şemalara odaklanılarak kişilerin temel duygusal ihtiyaçlarını giderebilmeleri için uyumlu yollar bulmalarına yardım edilmesi amaçlanır. Bu model, akut psikiyatrik sorunlar yerine tedavisi zor kabul edilen süreğen kişilik düzeyindeki psikolojik bozuklukların tedavisinde kullanılmaktadır.
Modelin ortaya çıkış noktası kişilik bozukluklarının tedavi edilmesi olsa da süreç içerisinde kullanım alanı genişleyen şema terapi, sadece eksen II bozukluklarında değil aynı zamanda kronik kaygı bozuklukları, depresif bozukluklar, yeme bozuklukları gibi eksen I bozukluklarının tedavisinde ve orta düzeyden ciddi dereceye uzanan çift ve evlilik sorunları, örtük ve açık çatışmalar, iletişim sorunları, güven sorunları, tatmin edici olmayan cinsel yaşam, öfkeli tepki örüntüleri, affektif bozukluklar, ilişkide madde, cinsel ya da diğer bağımlılıklara bağlı etkileşimler, istismar edici ve cezalandırıcı ilişki, çoklu aşk ilişkileri, kişilik çarpışmaları, bağlanamama gibi geniş bir sorunlar yelpazesinde işe yarar görünmektedir.
Şema terapi modelinin temelinde hatıraları, duyguları, bilişleri ve bedensel algıları içeren; erken dönemde aile, kardeş ve akranlarla işlevsel olmayan deneyimler sonucunda oluşan ve kişinin kendini ve diğerleriyle olan ilişkilerini kavramsallaştırma şeklini kapsayan “şema” kavramı yer alır.
Kendilik anlayışının merkezinde yer alan şemalar ortaya çıktıkları dönemde çocuğun yaşadıklarını anlamlı kılması ve acıyı engellemesi gibi amaçlara hizmet etse de zaman içerisinde katı ve değişime dirençli olmaları nedeniyle işlevsiz hale gelebilmektedir.